بیماری پیسی، برص، لک وپیس (ویتیلیگو): علت و درمان

ایجاد شدن لکه‌های سفید رنگ روی پوست را پیسی گویند که از آن با نام‌های برص، لک و پیس و ویتیلیگو نیز یاد می‌شود. شدت بروز این عارضه در افراد مختلف متفاوت است، گاهی تنها چند لکه روی پوست به وجود می‌آید، حال آن که گاهی بخش اعظمی از پوست بیمار سفید رنگ می‌شود. هر چند پیسی معمولاً بر پوست اثر می‌گذارد، اما هر نقطه‌ای از بدن که در آن رنگدانه وجود دارد نیز می‌تواند هدف این بیماری قرار بگیرد، برای مثال گاهی تکه‌هایی از مو سفید می‌شود، برخی داخل دهان‌شان تغییر رنگ می‌دهد و به سفیدی می‌زند؛ حتی ممکن است این تغییر رنگ ناخوشایند در چشم نیز بروز یابد.خوشبختانه بیماری پیسی یا برص مسری و کشنده نیست، اما تردیدی نیست که تاثیر ناخوشایندی بر سبک زندگی بیمار می‌گذارد. بیماران غالباً اعتماد به نفس سابق را ندارند، دیگر تمایلی به بیرون رفتن با دوستان‌شان ندارند و دچار افسردگی جدی می‌شوند. پیسی عارضه‌ای است که در اکثر موارد مادام‌العمر است، بنابراین بیمار باید راهکارهای مدیریت بیماری و کنار آمدن با آن را فرابگیرد تا زندگی‌اش تحت الشعاع ابتلا به پیسی قرار نگیرد.نخستین و مهم‌ترین راهکار مقابله با بیماری پیسی افزایش آگاهی در مورد این بیماری است، به علاوه در ارتباط بودن با دیگر افراد مبتلا به پیسی نیز روحیه بیمار را بهبود می‌بخشد و امکان بهره‌مندی از تجربه‌ها و توصیه‌های ارزشمند هم‌دردان را فراهم می‌کند.

علل ایجاد پیسی

در کمال تعجب، علل ایجاد پیسی هنوز به‌درستی مشخص نشده‌اند ولی تحقیقات انجام‌شده موارد زیر را مشخص کرده‌اند:

• یک عارضه‌ی خود ایمنی – سیستم ایمنی بدن فرد بیش‌ازحد فعال شده و ملانوسیت های خودی را از بین می‌برد.
• عدم تعادل استرس اکسیداتیو ژنتیکی
• یک واقعه‌ی استرس‌زا
• آسیب به پوست به دلیل آفتاب‌سوختگی شدید یا بریدگی
• قرار گرفتن در معرض برخی مواد شیمیایی خاص
• علل عصبی
• وراثت – رابطه‌ی فامیلی
• علل ویروسی

نشانه‌ها و علائم

بیماری لک و پیس باعث از بین رفتن رنگ پوست می‌شود. پزشک شما ممکن است این بیماری را اصطلاحاً با عنوان «از بین رفتن رنگدانه» یا «بی‌رنگدانه‌ای» بگوید. این رنگدانه‌ها ممکن است در هر جایی از بدن ما از بین بروند، از جمله در:

• پوست
• مو (موی سر، ابرو، مژه، ریش)
• داخل دهان
• ناحیه تناسلی

اغلب افرادی که به بیماری برص دچار می‌شوند، رنگدانه‌های پوست خود را از دست می‌‌دهند. قسمتی از پوست که توسط برص درگیر می‌شود به رنگ روشن یا کاملاً سفید در می‌آید. در بسیاری از بیماران نشانه‌ها و علائم دیگری به جزء تغییر رنگ پوست مشاهده نمی‌شود و کاملاً سالم هستند. اما تعداد کمی از بیماران در قسمتی از پوستشان که توسط ویتیلیگو درگیر شده است، احساس خارش یا درد دارند. در طول مدتی که فرد با بیماری لک و پیس زندگی می‌کند، ممکن است علائم دیگری از قبیل کاهش سطح خودباوری و بروز افسردگی نیز در او به وجود بیاید که معمولاً مقابله با آن خیلی سخت است. چنین علائمی می‌تواند صرف نظر از مقدار تغییر رنگ در پوست یا نوع بیماری ویتیلیگو، برای هر فرد بیمار اتفاق بیفتد.

درمان

درمانهای طبی

درمان با استروئید موضعی

استروئید موضعی می تواند در برگرداندن رنگ به لکه های سفید کمک کند ، بخصوص اگر در مراحل اولیه بیماری شروع شود . درمان باید دست کم تا سه ماه ادامه یابد تا نتیجه دیده شود .این روش ساده ترین و کم عارضه ترین شیوه درمانی می باشد ، اما اثر بخشی آن به اندازه روشهای طبی دیگر نمی باشد .

 پسورالن فتوکموتراپی

احتمالاٌ سودمندترین روش درمانی ویتیلیگو می باشد . اما وقت گیر است و باید مراقبت کافی برای جلوگیری از ایجاد عوارض که گاهی شدید هم هست ، به عمل آید .پسورالن یا بصورت موضعی روی پوست قرار می گیرد یا از طریق خوراکی مصرف می گردد و سپس بیمار در مدت زمان معینی در معرض اشعه UV-A قرار می گیرد . درمان موضعی برای افرادی که تعداد لکه های سفیدشان کم است (کمتر از 20% سطح بدن) ، همچنین افراد زیر 2 سال و افرادی که لکه های محدود و مشخص دارند به کار می رود . درمان خوراکی برای مواردی که بیش از 20% سطح بدن درگیر باشد یا افرادی که به درمان موضعی پسورالن پاسخ نمی دهند ، بکار می رود .

دپیگمنیشن

عبارت است از بی رنگ کردن باقیمانده پوست بدن تا تا با لکه های سفید همرنگ شود . این روش برای افرادی که بیش از ۵۰% سطح بدنشان درگیر باشد بهترین انتخاب است ، اما شخصی که به این روش درمان می شود برای همیشه بطور غیر طبیعی نسبت به نور حساس خواهد بود .

روشهای جراحی

تمام روشهای جراحی روشهای تجربی هستند، چون اثربخشی و عوارض جانبی آنها بطور کامل مشخص نشده است.

1. پیوند پوست بدن خود فرد.: انتقال پوست از نواحی طبیعی به نواحی سفید شده، فقط در موارد تعداد محدودی از بیماران مبتلا به پیسی امکان پذیر می‌باشد.
2. پیوند پوست با استفاده از ایجاد تاول.
3. میکروپیگمانتاسیون (خالکوبی _ Tattoing) : کاشتن رنگدانه در پوست.
4. پیوند ملانوسیتهای کشت داده شده خود فرد.

روش های درمانی دیگر

استفاده از کرم‌های موضعی کورتیکو استروئید

کرم‌های دارای سطح قدرت پایین، متوسط یا زیاد اولین داروهایی هستند که برای درمان لک و پیس یا برص استفاده می‌شوند و استفاده از این داروها دارای قدمت طولانی بوده و به چند دهه قبل باز می‌گردد. استفاده از این کرم‌ها ساده است و از طریق آن‌ها برخی مشکلات پوستی به خصوص در مراحل اولیه و زمانی که این بیماری به صورت متمرکز نواحی خاص بدن را تحت تاثیر قرار می‌دهد، قابل بازیابی است.این داروها در اکثر مواقع نقش تقویت‌کننده سیستم ایمنی را دارند. به هر حال معایب استفاده از این داروها شامل تاثیرگذاری غیریکنواخت و دوره درمان طولانی است که می‌تواند باعث آتروفی در لایه اپیدرم پوست شده و تحلیل پوست را به همراه داشته باشد. به این ترتیب استفاده طولانی‌مدت از این کرم‌ها می‌تواند خطوط قرمز مایل به بنفش بر روی پوست ایجاد کند.

نور درمانی

نور درمانی به معنی استفاده از تابش‌های ماوراء بنفش (UV) برای درمان عوارض پوستی می‌باشد. انواع مختلف این روش درمانی عبارت است از:

• استفاده از ماوراء بنفش B با باند پهن یا باند باریک (۳۱۱ نانومتر) برای تمام سطح بدن و یا به صورت موضعی
• استفاده از لیزر اکسیمر (۳۰۸ نانومتر) یا ماوراء بنفش B هدفمند برای لکه‌های کوچک ناشی از لک و پیس (برص)
• نور شیمی درمانی (فوتوکموتراپی) به صورت دهانی، موضعی یا حمام آب

این روش درمانی معمولاً به صورت دو بار در هفته در یک دوره ۳ تا ۴ ماهه انجام می‌شود. اگر بعد از این مدت آثار ترميم و بازگشت رنگدانه‌ها در پوست مشاهده شود، درمان به مدت یک تا دو سال دیگر ادامه پیدا می‌کند تا وقتی که رنگدانه‌های پوست به طور کامل ترمیم و بازیابی شود.