بیماری لک و پیس، یا همان برص و ویتیلیگو، با ایجاد لکه‌های سفید روی پوست شناخته می‌شود. شدت این بیماری در افراد مختلف متفاوت است، بعضی افراد تنها چند لکه روی پوست دارند، در حالی که برخی دیگر بخش اعظمی از پوستشان سفید رنگ می‌شود. هرچند که بیشتر بر روی پوست اثر می‌گذارد، اما هر نقطه‌ای از بدن که در آن رنگدانه وجود دارد می‌تواند هدف این بیماری قرار بگیرد، برای مثال گاهی تکه‌هایی از مو سفید می‌شود، برخی داخل دهان تغییر رنگ می‌دهد و به سفیدی می‌زند؛ حتی ممکن است این تغییر رنگ ناخوشایند در چشم نیز بروز یابد.
بیماری پیسی، علیرغم اینکه مسری و کشنده نیست، تاثیرات منفی بر سبک زندگی بیمار دارد. بیماران غالباً اعتماد به نفس سابق را ندارند، دیگر تمایلی به بیرون رفتن با دوستان‌شان ندارند و دچار افسردگی جدی می‌شوند. اما بیماری پیسی، بیماری مادام‌العمر است، بنابراین بیمار باید راهکارهای مدیریت بیماری و کنار آمدن با آن را فرابگیرد تا زندگی‌اش تحت الشعاع ابتلا به پیسی قرار نگیرد.
افزایش آگاهی در مورد بیماری پیسی، اولین و مهم‌ترین راهکار مقابله با این بیماری است. در ارتباط بودن با دیگر افراد مبتلا به پیسی نیز روحیه بیمار را بهبود می‌بخشد و امکان بهره‌مندی از تجربه‌ها و توصیه‌های ارزشمند هم‌دردان را فراهم می‌کند.
علل ایجاد پیسی
در کمال تعجب، علل ایجاد پیسی هنوز به‌درستی مشخص نشده‌اند ولی تحقیقات انجام‌شده موارد زیر را مشخص کرده‌اند:
- یک عارضه‌ی خود ایمنی – سیستم ایمنی بدن فرد بیش‌ازحد فعال شده و ملانوسیت های خودی را از بین می‌برد.
- عدم تعادل استرس اکسیداتیو ژنتیکی
- یک واقعه‌ی استرس‌زا
- آسیب به پوست به دلیل آفتاب‌سوختگی شدید یا بریدگی
- قرار گرفتن در معرض برخی مواد شیمیایی خاص
- علل عصبی
- وراثت – رابطه‌ی فامیلی
- علل ویروسی
نشانه‌ها و علائم
بیماری لک و پیس باعث از بین رفتن رنگ پوست می‌شود و این بیماری ممکن است توسط پزشک به عنوان “از بین رفتن رنگدانه” یا “بی‌رنگدانه‌ای” شناخته شود. این وضعیت می‌تواند در هر قسمتی از بدن اتفاق بیفتد، از جمله پوست، مو (شامل موهای سر، ابرو، مژه و ریش)، داخل دهان و ناحیه تناسلی.
افراد مبتلا به بیماری برص اغلب رنگدانه‌های پوست خود را از دست می‌دهند و قسمت‌هایی از پوست به رنگ روشن یا کاملاً سفید تغییر می‌کنند. در بسیاری از موارد، علائم دیگری به جز تغییر رنگ پوست مشاهده نمی‌شود و بیماران کاملاً سالم به نظر می‌رسند. اما در برخی از موارد، بیماران ممکن است در قسمت‌هایی از پوست که توسط برص تحت تأثیر قرار گرفته، احساس خارش یا درد کنند. همچنین، در طول زمان زندگی با بیماری لک و پیس، ممکن است علائم دیگری مانند کاهش اعتماد به نفس و افسردگی نیز ظاهر شود که معمولاً با آن مقابله کردن دشوار است. این علائم ممکن است برای هر فرد بیمار، بدون توجه به میزان تغییر رنگ پوست یا نوع بیماری ویتیلیگو، اتفاق بیفتند.
درمان
درمانهای طبی
درمان با استروئید موضعی
استروئید موضعی می تواند در برگرداندن رنگ به لکه های سفید کمک کند ، بخصوص اگر در مراحل اولیه بیماری شروع شود . درمان باید دست کم تا سه ماه ادامه یابد تا نتیجه دیده شود .این روش ساده ترین و کم عارضه ترین شیوه درمانی می باشد ، اما اثر بخشی آن به اندازه روشهای طبی دیگر نمی باشد .
پسورالن فتوکموتراپی
احتمالاٌ سودمندترین روش درمانی ویتیلیگو می باشد . اما وقت گیر است و باید مراقبت کافی برای جلوگیری از ایجاد عوارض که گاهی شدید هم هست ، به عمل آید .پسورالن یا بصورت موضعی روی پوست قرار می گیرد یا از طریق خوراکی مصرف می گردد و سپس بیمار در مدت زمان معینی در معرض اشعه UV-A قرار می گیرد . درمان موضعی برای افرادی که تعداد لکه های سفیدشان کم است (کمتر از 20% سطح بدن) ، همچنین افراد زیر 2 سال و افرادی که لکه های محدود و مشخص دارند به کار می رود . درمان خوراکی برای مواردی که بیش از 20% سطح بدن درگیر باشد یا افرادی که به درمان موضعی پسورالن پاسخ نمی دهند ، بکار می رود .
دپیگمنیشن
عبارت است از بی رنگ کردن باقیمانده پوست بدن تا تا با لکه های سفید همرنگ شود . این روش برای افرادی که بیش از ۵۰% سطح بدنشان درگیر باشد بهترین انتخاب است ، اما شخصی که به این روش درمان می شود برای همیشه بطور غیر طبیعی نسبت به نور حساس خواهد بود .
روشهای جراحی
تمام روشهای جراحی روشهای تجربی هستند، چون اثربخشی و عوارض جانبی آنها بطور کامل مشخص نشده است.
- پیوند پوست بدن خود فرد.: انتقال پوست از نواحی طبیعی به نواحی سفید شده، فقط در موارد تعداد محدودی از بیماران مبتلا به پیسی امکان پذیر می‌باشد.
- پیوند پوست با استفاده از ایجاد تاول.
- میکروپیگمانتاسیون (خالکوبی _ Tattoing) : کاشتن رنگدانه در پوست.
- پیوند ملانوسیتهای کشت داده شده خود فرد.
روش های درمانی دیگر
استفاده از کرم‌های موضعی کورتیکو استروئید
کرم‌های دارای سطح قدرت پایین، متوسط یا زیاد اولین داروهایی هستند که برای درمان بیماری لک و پیس یا برص مورد استفاده قرار می‌گیرند و از چند دهه قبل مورد استفاده قرار گرفته‌اند. استفاده از این کرم‌ها ساده است و می‌تواند در مراحل اولیه و زمانی که این بیماری به صورت متمرکز نواحی خاص بدن را تحت تاثیر قرار می‌دهد، مشکلات پوستی را بهبود بخشد. این داروها در اکثر مواقع نقش تقویت‌کننده سیستم ایمنی را دارند. اما معایب استفاده از این داروها شامل تاثیرگذاری غیریکنواخت و دوره درمان طولانی است که می‌تواند باعث آتروفی در لایه اپیدرم پوست شده و تحلیل پوست را به همراه داشته باشد. استفاده طولانی‌مدت از این کرم‌ها می‌تواند خطوط قرمز مایل به بنفش بر روی پوست ایجاد کند.
نور درمانی
نور درمانی به معنی استفاده از تابش‌های ماوراء بنفش (UV) برای درمان عوارض پوستی می‌باشد. انواع مختلف این روش درمانی شامل استفاده از ماوراء بنفش B با باند پهن یا باند باریک (۳۱۱ نانومتر) برای تمام سطح بدن و یا به صورت موضعی، استفاده از لیزر اکسیمر (۳۰۸ نانومتر) یا ماوراء بنفش B هدفمند برای لکه‌های کوچک ناشی از لک و پیس (برص) و نور شیمی درمانی (فوتوکموتراپی) به صورت دهانی، موضعی یا حمام آب می‌شود.
این روش درمانی معمولاً به صورت دو بار در هفته در یک دوره ۳ تا ۴ ماهه انجام می‌شود. اگر بعد از این مدت آثار ترمیم و بازگشت رنگدانه‌ها در پوست مشاهده شود، درمان به مدت یک تا دو سال دیگر ادامه پیدا می‌کند تا وقتی که رنگدانه‌های پوست به طور کامل ترمیم و بازیابی شود.
